Bruksizm może powodować ból żuchwy i głowy, a nawet problemy ze snem. Co więcej, coraz częściej wskazuje się na jego związek z postawą ciała i funkcją kręgosłupa szyjnego. Mimo to wielu pacjentów nie łączy tych objawów z układem żucia. Jakie są przyczyny bruksizmu? Co się dzieje, gdy nie jest leczony i jakie terapie przynoszą realne efekty?
Bruksizm to zaburzenie czynnościowe układu stomatognatycznego. Jest wynikiem nadmiernej aktywności mięśni żucia, która manifestuje się jako zgrzytanie zębami (głównie w nocy) i/lub zaciskanie zębów. Choć do niedawna uznawano go za problem stomatologiczny, dziś wiadomo, że jego przyczyny mają charakter wieloczynnikowy.
Najczęściej obserwowaną przyczyną bruksizmu jest przewlekły stres, który powoduje wzmożone napięcie mięśni żucia, zwłaszcza w czasie snu. U części pacjentów występuje również tzw. bruksizm dzienny, zwykle powiązany z napięciem emocjonalnym lub koncentracją. W patogenezie tego schorzenia istotną rolę odgrywają także:
zaburzenia okluzji,
wady zgryzu,
przebyte urazy czaszkowo-szyjne,
zaburzenia czynnościowe układu nerwowego.
W Centrum Medyczne Zdrowie diagnostyka bruksizmu opiera się na współpracy stomatologów, fizjoterapeutów i neurologów, co pozwala na ocenę zarówno mechanicznych, jak i ośrodkowych przyczyn zaburzenia. Takie podejście umożliwia identyfikację nie tylko objawów w obrębie jamy ustnej, ale również zaburzeń napięcia mięśniowego i czynników neurologicznych, które mogą wpływać na przebieg schorzenia.
Bruksizm – objawy. Nie wszystkie mogą być dla Ciebie oczywiste
Bruksizm najczęściej wywołuje objawy takie jak:
ból żuchwy,
zmęczenie,
napięcie mięśni twarzy (przede wszystkim mięśni żwaczy),
zgrzytanie zębami, głównie podczas snu.
Charakterystyczne są również poranne bóle głowy, uczucie sztywności karku i ścieranie szkliwa. Mniej oczywiste symptomy bruksizmu to m.in. ograniczenie ruchomości stawu skroniowo-żuchwowego i jego przeskakiwanie, szumy uszne, a nawet ból promieniujący do barków czy potylicy. Objawy te mogą wskazywać na przeciążenia nie tylko w obrębie narządu żucia, ale również struktur sąsiednich – w tym kręgosłupa szyjnego.
Jeśli zauważasz u siebie powyższe objawy i podejrzewasz bruksizm, zachęcamy Cię do konsultacji ze specjalistą. W Centrum Medyczne Zdrowie diagnostyka obejmuje ocenę ewentualnych powiązań z układem nerwowym i mięśniowo-szkieletowym.
Bruksizm a sen i postawa ciała
Zaburzenia snu należą do częstych następstw bruksizmu. Zgrzytanie zębami prowadzi do mikroprzebudzeń w nocy, co obniża jakość snu i może powodować poranne zmęczenie, bóle głowy i drażliwość. Bruksizm zakłóca fazę głębokiego snu, a u niektórych osób prowadzi nawet do bezsenności wtórnej.
Postawa ciała również odgrywa istotną rolę w przebiegu tego zaburzenia. Nadmierne napięcie mięśni szyi i karku może zwiększać napięcie w obrębie żuchwy i odwrotnie – dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego mogą wpływać na ustawienie głowy i obręczy barkowej. Dzieje się tak, ponieważ mięśnie i więzadła stawu skroniowo-żuchwowego łączą się z tkankami szyi. W efekcie może dochodzić do błędnego koła: zaburzona postawa nasila objawy bruksizmu, a bruksizm pogarsza mechanikę całego układu mięśniowo-szkieletowego.
Na czym polega leczenie bruksizmu?
Leczenie bruksizmu nie jest uniwersalne, ponieważ zależy od przyczyny, nasilenia objawów oraz współwystępujących dolegliwości.
Jeśli zgrzytanie zębami ma podłoże emocjonalne – wiąże się ze stresem, napięciem psychicznym czy trudnością w regulowaniu emocji – pomocną formą wsparcia może być psychoterapia. Nauka technik relaksacyjnych i rozpoznawania reakcji stresowych bywa pomocna w redukcji objawów.
W przypadku przeciążeń mięśni żucia i zaburzeń w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego stosuje się szyny relaksacyjne, które zmniejszają ryzyko dalszych uszkodzeń zębów i łagodzą napięcia nocne. Często uzupełnieniem terapii jest fizjoterapia stomatologiczna, ukierunkowana na rozluźnianie nadaktywnych mięśni twarzy, poprawę ruchomości żuchwy i korekcję wzorców posturalnych.
W Centrum Medyczne Zdrowie pacjenci mają dostęp do zespołu specjalistów różnych dziedzin – w jednym miejscu mogą skorzystać z konsultacji stomatologa w Kielcach, fizjoterapeuty oraz psychologa, co ułatwia prowadzenie spójnego i kompleksowego leczenia.
Skutki nieleczonego bruksizmu – co może się stać, gdy go zbagatelizujesz?
Pozostawiony bez leczenia bruksizm może prowadzić do trwałych zmian w obrębie narządu żucia oraz układu mięśniowo-szkieletowego.
Najczęściej obserwuje się:
patologiczne ścieranie szkliwa,
pęknięcia zębów,
nadwrażliwość zębów,
odsłonięcie zębiny
W skrajnych przypadkach dochodzi do uszkodzenia miazgi zęba i konieczności leczenia endodontycznego.
Długotrwałe przeciążenia w obrębie mięśni twarzy i stawów skroniowo-żuchwowych mogą prowadzić do ograniczenia ich ruchomości, przewlekłych dolegliwości bólowych oraz zaburzeń symetrii twarzy. Nieleczony bruksizm wpływa również na postawę ciała – może nasilać napięcia karku i obręczy barkowej, co w konsekwencji zwiększa ryzyko dolegliwości w odcinku szyjnym kręgosłupa.
W aspekcie neurologicznym obserwuje się też wtórne napięciowe bóle głowy, trudności z koncentracją, a u części pacjentów – zaburzenia snu.
