Diagnostyka endometriozy, choroby dotykającej wiele kobiet na całym świecie, przez długi czas była dużym wyzwaniem klinicznym. Endometrioza charakteryzuje się obecnością tkanki podobnej do endometrium poza jamą macicy i może prowadzić do silnych dolegliwości bólowych oraz problemów z płodnością. Ze względu na różnorodność objawów oraz trudności w ich jednoznacznej interpretacji, choroba często pozostaje nierozpoznana przez wiele lat.
Współczesna medycyna oferuje coraz bardziej precyzyjne metody diagnostyczne – od zaawansowanego USG przez rezonans magnetyczny (MRI) po laparoskopię diagnostyczną. Coraz częściej w diagnostyce uwzględnia się także oznaczenia markerów krwi, które mogą wspierać wykrywanie endometriozy na wczesnym etapie.
Endometrioza – czym jest i dlaczego jej diagnoza bywa trudna?
Endometrioza to przewlekła choroba, która może przebiegać pod różnymi postaciami. Objawy często obejmują bolesne miesiączki, bóle miednicy, zaburzenia płodności oraz objawy gastryczne czy urologiczne. Ich niespecyficzny charakter utrudnia szybką diagnozę. W wielu przypadkach pacjentki przez lata zgłaszają się do różnych specjalistów, zanim postawiona zostanie prawidłowa diagnoza.
Brak jednoznacznych zmian w badaniach laboratoryjnych oraz zmienne wyniki obrazowania sprawiają, że niezbędna staje się kompleksowa ocena objawów oraz zastosowanie odpowiednich metod obrazowych. Rosnąca świadomość na temat endometriozy wśród lekarzy i pacjentek sprzyja wcześniejszemu rozpoznaniu i szybszemu wdrożeniu leczenia.
Ultrasonografia przezpochwowa i przezbrzuszna – pierwsze kroki diagnostyczne
Badania ultrasonograficzne, szczególnie USG przezpochwowe, stanowią jeden z podstawowych elementów diagnostyki endometriozy. Pozwalają one wykryć torbiele endometrialne, zgrubienia tkanek oraz inne nieprawidłowości w obrębie narządów miednicy mniejszej. USG przezbrzuszne stosowane jest jako uzupełnienie, szczególnie w przypadkach wyżej położonych zmian – ponad miednicą mniejszą lub wpływających na retencję moczu w nerkach.
Choć USG nie zawsze umożliwia wykrycie drobnych ognisk choroby, poniżej 2 mm, jest jednak wartościowym narzędziem do wstępnej oceny i decyzji o dalszych krokach diagnostycznych. Dzięki dostępności i nieinwazyjnemu charakterowi, pozostaje powszechnie wykorzystywane na wczesnym etapie rozpoznawania choroby.
Rezonans magnetyczny (MRI) – dokładna ocena zmian endometrialnych
MRI to nieinwazyjna metoda obrazowania, która dostarcza bardzo dokładnych informacji o lokalizacji i rozległości zmian endometrialnych. Jest szczególnie pomocna w przypadku podejrzenia głębokiej endometriozy, zwłaszcza w obrębie przegrody odbytniczo-pochwowej, ściany jelita czy pęcherza moczowego.
Zalety rezonansu magnetycznego w diagnostyce endometriozy:
- wysoka rozdzielczość obrazowania,
- możliwość oceny rozprzestrzenienia się zmian na sąsiednie narządy,
- brak ekspozycji na promieniowanie jonizujące.
Dzięki MRI lekarz może zaplanować precyzyjne leczenie chirurgiczne lub farmakologiczne, dostosowane do lokalizacji i stopnia zaawansowania choroby.
Laparoskopia diagnostyczna – czy nadal złoty standard w rozpoznaniu endometriozy?
Do niedawna laparoskopia była metodą o najwyższej czułości i swoistości w wykrywaniu endometriozy. Pozwalała nie tylko potwierdzić obecność ognisk chorobowych, ale także – w razie potrzeby – od razu przeprowadzić ich usunięcie. Obecnie złotym standardem jest eksperckie USG uzupełnione w szczególnych przypadkach o RM i na tej podstawie ustala się wskazania do zabiegu operacyjnego i konkretny plan diagnostyczno-leczniczy.
Laparoskopia jest zabiegiem wykonywanym najczęściej w znieczuleniu ogólnym, a czas powrotu do pełnej aktywności po operacji jest stosunkowo krótki. Jednak kwalifikacja do zabiegu powinna być starannie przemyślana bowiem dolegliwości związane z tą chorobą mogą być z powodzeniem skutecznie leczone objawowo (fizjoterapia, hormonoterapia, dietoterapia) a każde leczenie operacyjne powinno być radykalne i ograniczone do jednej skutecznej i całościowej operacji.
Markery krwi – wsparcie dla klasycznej diagnostyki
W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęca się biomarkerom, mogącym wspomagać rozpoznanie endometriozy. Najbardziej znanym z nich jest CA-125 – antygen, którego podwyższony poziom może sugerować obecność choroby. Inne badane markery obejmują interleukiny (np. IL-6), TNF-alfa czy MMP-9 oraz nowe testy z krwi, śliny lub tkanki endometrium pobranego z macicy. Są to jednak nadal badania wspomagające o różnorodnej czułości i swoistości i nie stanowią obecnie badania rozstrzygającego decyzje kliniczne.
Zalety badań markerów krwi:
- nieinwazyjność,
- szybki czas uzyskania wyników,
- możliwość wstępnej oceny ryzyka choroby.
Należy jednak pamiętać, że markery krwi nie są wystarczająco specyficzne i nie mogą być traktowane jako jedyne kryterium rozpoznania. Ich największa wartość leży w połączeniu z obrazowaniem i analizą kliniczną objawów.
Gdzie można uzyskać pomoc diagnostyczną?
W placówkach takich jak Szpital Gdańsk Lux Med oferowane są nowoczesne metody diagnostyczne endometriozy, w tym specjalistyczne badania obrazowe: eksperckie USG oraz MRI, a także zabiegi laparoskopowe, prowadzone przez doświadczony zespół medyczny. Informacja ta może być pomocna dla osób poszukujących kompleksowej diagnostyki ginekologicznej bez nacechowania reklamowego.
